Süspansiyon Sistemleri

Üstâd Mustafa Tütün kaynaklı şahsına münhasır Süspansiyon sistemleri yazısı.


Arka süspansiyon sistemlerini 3 genel başlık altında toplayabiliriz. 1) Sabit süspansiyon sistemleri 2) Yarı bağımsız süspansiyon sistemleri 3) Tam bağımsız süspansiyon sistemleri.

Sabit süspansiyon sistemleri bir sabit aks ya da dingil ile her iki (sağ sol) süspansiyonun birbirine irtibatlandığı süspansiyon sistemidir. Genel zaafiyetleri bir tarafta tekerlekte yol şartlarında meydana gelebilecek bir esnemenin diğer tarafa da iletilerek yol tutuşun ve konforun bozulmasıdır. Bu tip süspansiyon sistemlerinde sol arka tekerlek bir taşın üzerinden geçse, bunun yarattığı esneme diğer tarafa da iletileceği için aracın kasası daha çok titreşim alır ve konfor düşer. Ayrıca diğer tekerlekte meydan gelecek dikey eksenel gerilme, o tekerleğin de yolla optimum kontak yüzeyi oluşturmasına engel olur. Avantajı nedir? Arkaya makas uygulaması bile yapabilirsiniz dingilden destek alarak. Böylece taşıma kapasitesini arttırabilirsiniz aracın. Ayrıca yük altında daha dayanıklıdır. Bu özelliğinden dolayı halen bazı hafif ticari araçlarda (örneğin Ford Transit Connect) kullanılır.

Yarı sabit aks sistemi bir nevi diğer ikisinin ortalamasıdır ve günümüz compact sınıf (Mazda 3 sınıfı) araçlarının çoğunda kullanılan sistemdir. Sabit dingil sistemi gibi tekerlekleri birbirine direk irtibatlamasa bile, artık bu sistemde dingil değil de aks olarak adlandıracağımız bir eğimli bağlantı elemanı tarafından tekerlekler birbirine irtibatlıdır. Bu parça ayrıca şasiye de irtibatlandırılır. Bu sistemde amortisör ve yay sistemi (süspansiyon) bağımsız çalışsa bile, bu sabit aksın kendilerine tanıdığı aralık kadar bağımsız çalışabilir. Bu sebeple yarı-bağımsız olarak adlandırılır. Üretim maliyeti düşüklüğü, daha az parçadan oluşması ve teoride daha dayanıklı bir süspansiyon sistemi olması avantajlarıdır. (tam bağımsıza göre)

Tam bağımsız süspansiyon sistemi ise, her iki taraftaki tekerlekler ve süspansiyon sisteminin birbiri ile hiçbir sabit bağlantı ile irtibatlandırılmadığı sistemlerdir. Bu süspansiyon sistemleri çoklu kol sistemleri ile birbirinden bağımsız olarak şasiye irtibatlıdır. Böylece bozuk satıhlı yollar üzerinde daha konforlu ve performanslı kullanıma izin verir. Çünkü aracın bir tarafındaki yol bozukluğu kaynaklı hareketler, diğer tarafta kasıntıya sebep olmaz ve diğer taraftaki tekerlek yolla maksimum temasını koruyabilir. Günümüzün yol otomobillerinde kullanılan en iyi ve pahalı arka süspansiyon sistemidir. Dezavantajları imalat maliyeti yüksek, fazla yük taşımaya uygun değil ve hassas yapıda olmasıdır. Ayrıca şasi bağlantı kolları yere daha yakın olduğu için arazi kullanımında çok iyi yerden yükseklik sağlayamaz.

Konunun güzelliğine katkıda bulunalım.

Süspansiyon sistemi genel olarak motorlu araçlarda şok ve titreşimleri emmek için yapılmış parçaların bütününe verilen addır. Bu sistemin çalışma prensibi, lastiklerle yol arasındaki sürtünmeyi ayarlayarak virajları hatasız bir şekilde almaya dayanır.





Süspansiyon sistemi bir araçta mutlaka olması gereken parçalardan biridir. Tüm motorlu araçlarda şok ve titreşimleri emmek için tasarlanmış çeşitli parçaların bileşimi süspansiyon sistemini oluşturmaktadır. Eğer yollar kusursuz ve virajsız olsaydı bu sisteme çok fazla ihtiyaç duyulmazdı. Fakat engebeli ve dönemeçli yollarda sürüş dengesini ve hatasız bir dönüşü sağlayan süspansiyon sistemleri sürücülerin can güvenliği için çok önemli bir yere sahiptir.


Süspansiyon sisteminin en önemli görevleri; herhangi bir kasis, engebe veya çukurda araçta meydana gelen titreşimi azaltmak, keskin dönemeçlerde ve virajlarda aracın savrulmasını engellemek ve tabi ki araç içerisindeki yolcuları yoldaki sarsıntılardan korumaktır. Bu sistemin asıl amacı aracın lastikler ile yol arasındaki sürtünmeyi maksimum yaparak, sürüş stabilitesini korumak ve dönüşlerini kusursuz bir şekilde yapmasını sağlamaktır.





Günümüzde, süspansiyon sistemine sahip olmayan bir araç artık düşünülemez. Çünkü teknolojinin gelişmesiyle birlikte arabaların hızları oldukça artmıştır. Bu artan hızlar ise, arabanın kontrolünü zorlaştırmıştır. İşte, süspansiyon dediğimiz sistem, araba tekerlerinin yer ile sürtünme seviyesini gereken en üst düzeye çıkararak, yol tutuşunu daha güvenli bir hale getiren ve aracı savrulmaktan, yan yatmaktan, takla atmaktan kurtaran hayati bir sistemdir.


Arabalarda süspansiyon sisteminin kurulmasının asıl amacı, kontrollü bir sürüş meydana getirmek ve arabadaki insanların güvenliğini en üst seviyede sağlamaktır. Zamanlı zamansız rastladığımız küçük tümsekler ve çukurlar, hızlı giden arabalarda ölüm tehlikesine bile yol açabilir.





Süspansiyon sisteminde tekerler, çukur veya tümseğin seviyesine göre aşağı ya da yukarı hareket ederek arabaları düz bir sistemde tutar ve her engebede titremesini önler. Aslında süspansiyon sistemi, bu görevini yerine getirirken, bir nevi fırlatma sistemi şeklinde çalışır. Yaylara gelen darbeyi yumuşatır ve onu tam tersi yönde iletir. Böylece sarsıntının hissedilmemesini sağlar. Yolda araba ilerlerken, bu tür engebeler ve sarsıntılar durmadan devam eder. Böyle bir darbe geldiği anda süspansiyon bu darbeyi ters yöne iterken arabanın fırlatılmasını engelleyecek başka sistemlere de gerek vardır. İşte amortisörler de bu görevi görür.


Süspansiyon sistemi genelde şu 3 parçayla birlikte çalışır: Şasi, Direksiyon Sistemi, Tekerlekler ve Lastikler.

• Şasi: Arabaların motorunu ve diğer kısımlarını kendi üzerinde barındıran, bir nevi kafes görevi gören yapıdır.
• Direksiyon Sistemi: Arabanın kontrol edildiği temel mekanizmadır.
• Tekerlekler ve Lastikler: Arabanın yerle temasını sağlayan ve direksiyondan gelen komutlara göre arabayı ilerleten sistemlerin genel adıdır.

Süspansiyonların tam randımanla çalışabilmesi için temelde iş birliğine girmek zorunda olduğu 5 farklı parça vardır. Bu parçalar; Yaylar, Amortisörler, Askı Sistemleri, Denge Çubukları ve Rotiller’dir. Şimdi bu 5 temel sistem hakkında gerekli detayları öğrenelim.


Yaylar: Aracın, teker ağırlığı hariç bütün yükü, yayların üzerinde taşınmaktadır. Adından da anlaşılacağı üzere, esnek bir yapıları vardır. Tümsek ve çukurlarda esneyerek, hissedilen sarsıntıyı en aza indirirler. Araçlarda beş farklı çeşit yay bulunur. Bunlar; Yaprak yaylar, Helisel yaylar, Burulma çubuklu yaylar, Pnömatik (hava yastıklı) yaylar, Hidro pnömatik yaylar.


Amortisörler: Süspansiyon sistemi, bir nevi fırlatma sistemidir. Engebeli yollarda, gelen darbeyi ters yöne çevirme görevini yerine getirirler. Böylece sarsıntıyı en aza indirirler. Amortisörler, gelen bu darbeleri emerek yok ederken, süspansiyonlar ise aracı fırlatacak güçte bir kuvvet uygulamak zorunda kalabilirler. İşte bu gibi durumlarda, amortisörler; süspansiyondan gelen fırlatma gücünü absorbe eder ve arabaların kasisli ya da çukurlu yollardan geçtiklerinde fırlamalarına engel olurlar.


Askı Sistemleri: Arabayla tekerlekleri birbirine bağlayan sistemler bütününe Askı Sistemi adı verilir. Ön tekerleri bağlıyorsa, Ön Askı Sistemi; arka tekerleri bağlıyorsa Arka Askı Sistemi adı verilir. Özellikle dönüş zamanlarında tekerlerin yola sürekli düz basmasına yardım eder. Yoldaki tümsek ve çukurların sebep olduğu yanal sarsıntıları en düşük seviyeye getirir. Kendi içinde de; Sabit Askı Sistemi ve Serbest Askı Sistemi olmak üzere ikiye ayrılır


Sabit Askı Sistemi’nde, her iki tekeri birbirine bağlayan bir “dingil” bulunur. Bu sayede, sağ veya sol tekerde meydana gelen sarsıntı diğer tekere de iletilir. Oldukça sarsıntılı ve konforsuz bir sürüşe sebep olur. Ancak; bu askı sisteminin ömrü daha uzundur. Çünkü bu sistemin meydana gelmesi için gerekli parça ve sistem sayısı oldukça azdır. Ve gayet basittir. Bundan dolayı, özellikle ağır taşımacılık işlerinde, daha çok rağbet gören bir sistemdir. Serbest Askı Sistemi ise, özellikle konforun ön planda tutulduğu binek modellerde daha çok tercih edilir. Her iki tekerdeki süspansiyonların birbirinden bağımsız çalıştığı bir sistemdir. Çünkü sağdaki teker belki hafif bir çukurun üzerinden geçer ama sol teker o esnada düz yolda ilerliyor olabilir. İşte bu durumlarda, her tekerdeki süspansiyonun bağımsız olması, sarsıntıların hissedilmesini engeller. Ayrıca bu sistemde araçların yol tutuşu da daha iyidir. Çünkü yaysız kütle miktarı çok daha azdır ve oldukça düşük tutulabilmektedir. Ancak, bu sistemin dayanıklılığı, Sabit Askı Sistemi’ne göre daha azdır. Çünkü tekerler yoldaki engebelere göre bağımsız ve çok sık hareket edebilirler. Bu da yanal aşınmayı artırır.


Denge Çubukları: Stabilizatör olarak da bilinirler. Özellikle virajlarda daha dengeli bir dönüş sağlarlar. Çalışma sistemi şu şekildedir; dönüşlerde araçlar savrulma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilirler. Denge Çubukları da, dışa doğru savrulmaya başlayan araba ile tekerlekleri arasındaki açı farkını azaltır. Arabaya böylece bir kontrol gelir. Bunu yapma formülü de basittir. Araba gövdesi dışarıya doğru meylettiğinde, bu savrulmadan dolayı dışarıdaki yaya baskı uygulamaya; içerideki yayı da açmaya başlarlar. Bu bükülme sayesinde tekerlekler arasındaki açı farkı en az dereceye düşer. Aracın savrulması önlenmiş olur. Ayrıca yan taraflara doğru savrulması ya da kaymasının da önüne geçilir.


Rotiller: Küre şeklinde bir parçadır. Dingili, salıncaklara bağlamak için kullanılır. Henüz üretim aşamasındayken yağlanırlar ve kullanılmaya hazır hale getirilirler. Çünkü daha sonradan bunların üzerinde bir yağlama yapılması mümkün değildir. Tekerlerin her koşulda dingiller ile bağlantılı kalmasını sağlarlar. Mesela bir çukurlu yolda, rotiller harekete geçerek dingili hafif aşağı getirirler ve böylece tekerlerin dingil ile bağlantısı kesilmemiş olur. Otomobillerin bir nevi eklem bölgesidir.

1935 yılında süspansiyon sistemlerinin gelişimi ile ilgili nostaljik bir video (ingilizce)

Süspansiyon Sistemi Nedir?



Günümüzde, süspansiyon sistemine sahip olmayan bir araç artık düşünülemez. Çünkü teknolojinin gelişmesiyle birlikte arabaların hızları oldukça artmıştır. Bu artan hızlar ise, arabanın kontrolünü zorlaştırmıştır. İşte, süspansiyon dediğimiz sistem, araba tekerlerinin yer ile sürtünme seviyesini gereken en üst düzeye çıkararak, yol tutuşunu daha güvenli bir hale getiren ve aracı savrulmaktan, yan yatmaktan, takla atmaktan kurtaran hayati bir sistemdir. Bu makalemizde, süspansiyon ve çalışma sistemiyle ilgili detayları öğreneceğiz.

Süspansiyon Sistemi Nasıl Çalışır?

Arabalarda süspansiyon sisteminin kurulmasının asıl amacı, kontrollü bir sürüş meydana getirmek ve arabadaki insanların güvenliğini en üst seviyede sağlamaktır. Zamanlı zamansız rastladığımız küçük tümsekler ve çukurlar, hızlı giden arabalarda ölüm tehlikesine bile yol açabilir. Süspansiyon sisteminde tekerler, çukur veya tümseğin seviyesine göre aşağı ya da yukarı hareket ederek arabaları düz bir sistemde tutar ve her engebede titremesini önler.

Aslında süspansiyon sistemi, bu görevini yerine getirirken, bir nevi fırlatma sistemi şeklinde çalışır. Yaylara gelen darbeyi yumuşatır ve onu tam tersi yönde iletir. Böylece sarsıntının hissedilmemesini sağlar. Yolda araba ilerlerken, bu tür engebeler ve sarsıntılar durmadan devam eder. Böyle bir darbe geldiği anda süspansiyon bu darbeyi ters yöne iterken arabanın fırlatılmasını engelleyecek başka sistemlere de gerek vardır. İşte amortisörler de bu görevi görür.
Süspansiyon sistemi genelde şu 3 parçayla birlikte çalışır: Şasi, Direksiyon Sistemi, Tekerlekler ve Lastikler.

• Şasi: Arabaların motorunu ve diğer kısımlarını kendi üzerinde barındıran, bir nevi kafes görevi gören yapıdır.
• Direksiyon Sistemi: Arabanın kontrol edildiği temel mekanizmadır.
• Tekerlekler ve Lastikler: Arabanın yerle temasını sağlayan ve direksiyondan gelen komutlara göre arabayı ilerleten sistemlerin genel adıdır.

bilgihanem